Diabeł i arcydzieło

„Diabeł i arcydzieło. Teksty przełomowe” zawiera 20 publikacji praktycznie nieznanych, ukazujących się po raz pierwszy w postaci książkowej, pochodzących ze „złotego okresu” publicystycznego Lema. Pozostałe teksty stanowią prezentację odkryć, idei i hipotez, będących solą twórczości Stanisława Lema. Tom między innymi obejmuje:

LITERATURA:

diabel_i_arcydzielo

  • Diabeł i arcydzieło: tytułowy esej, po raz pierwszy w formie książkowej, recenzja twórczości Tomasza Manna. Żarliwy moralitet i credo Stanisława Lema.
  • Stochastyczny los dzieła: nowatorska koncepcja dzieła literackiego, potem wymyślona powtórnie i spopularyzowana przez Stanleya Fisha w postaci teorii rezonansu czytelniczego.
  • Kariera falsyfikatu: bezkompromisowa dekonstrukcja twórczości Kosińskiego.
  • Imię róży: teoria literatury w praktyce.
  • Philip K. Dick, czyli fantomatyka mimo woli: jeden z nielicznych autorów SF, którego twórczość Lem cenił, nazywając go „wizjonerem wśród szarlatanów”. Teraz wszyscy kochamy i czcimy PKD, ale w czasach, gdy propagował go Lem, Dick był uważany za pisarza drugiej kategorii.
  • Kosmos i fantastyka: pokazuje, jak literatura/kultura oswaja obszary, które wykraczają poza kategorie pojęciowe, jakimi operuje ludzki umysł.
  • Zakończenie metafuturologiczne: kultura, jako proteza i urządzenie samooszukujące się, którego zadaniem było zapewnienie przetrwania gatunku.
  • Unitas oppositorum: genialna analiza twórczości Borgesa, która zdaniem Lema stanowi jedność wykluczających się przeciwieństw.

NAUKA:

  • Dialog II: błyskotliwa odpowiedź na pytanie, dlaczego nie można skopiować ludzkiego umysłu. To samo odkrywa Roger Penrose 20 lat później w „Nowym umyśle cesarza”.
  • Wierzenia elektromózgów: Blade Runner 1960.
  • Chaos i Ład: wspaniały tekst, który na podstawie intymnej relacji urzędnika bankowego, jego ciotki purytanki i sublokatorki, pokazuje jak zmieniał się nasz naukowy światopogląd. Historia nauki od Ptolemeusza do Heisenberga w pigułce.
  • Szaleństwo z metodą: kolejna kultowa parabola Lema, który na przykładzie działań szalonego krawca pokazuje sposób działania matematyki, jako nauki.
  • Wykład inauguracyjny Golema. O człowieku trojako: tutaj Lem proponuje nowatorskie spojrzenie na ewolucję i formułuje jej trzy podstawowe zasady, z których pierwsza mówi: SENSEM PRZEKAŹNIKA JEST PRZEKAZ. Kilka lat później w swojej głośnej książce „Samolubny gen” Dawkins dojdzie do tych samych wniosków.
  • Otwarcie na świat: prorocza prognoza dotycząca rozwoju naukowego i ekonomicznego ludzkości
  • Nauka i wiara: na przykładzie pigułki antykoncepcyjnej (która wciąż budzi emocje) Lem pokazuje relacje i kolizje pomiędzy nauką a wiarą, a przede wszystkim wyzwania przed jakimi stanie religia w miarę postępu naukowo-technologicznego. Najwyższy poziom ekstrapolacji kolejnych stadiów rozwoju cywilizacji, kultury i techniki.
  • Inżynieria gwiazdowa: próba odpowiedzi z rozmachem na pytanie, czy człowiek zacznie kiedykolwiek działać w skali kosmicznej.
  • Historia jednego pomysłu: Kosmos jako Gra, w której reguły, czy prawa fizyki zostały podyktowane przez samych graczy. Maszynopis nigdy niepublikowany!
  • Zasada antropiczna: to jeden z tych tematów, do których Lem obsesyjnie wraca w swojej twórczości i próbuje go ugryźć z różnych stron. Kolejne podejście znajdujemy w tekście „Das kreative Vernichtungsprinzip. The World as Holocaust”.

FUTUROLOGIA:

  1. Maszyna fantomatyczna: precyzyjny opis perspektyw i zagrożeń, związanych z wirtualną rzeczywistością, która u Lema nosi nazwę FANTOMATYKI. Gotowy scenariusz „Matrixa”.
  2. Hodowla informacji: niezwykły projekt, który powraca potem u Lema w różnych wariantach, ale na razie nie doczekał się jeszcze realizacji
  3. Das kreative Vernichtungsprinzip. The World as Holocaust: kosmiczna ruletka. Kreacja przez destrukcję, czyli ulubione przez Lema połączenie zagłady, przypadku i statystyki w jedną spójną naukową teorię.

O SOBIE:

Ten dział ma nieco lżejszy kaliber i wagę gatunkową, jest bardziej osobisty, dzięki czemu czytelnik dostaje trochę wytchnienia oraz może poznać prywatne oblicze autora.

 

SPIS TREŚCI:

KULTURA

  • Diabeł i arcydzieło
  • Stochastyczny los dzieła
  • Kariera falsyfikatu
  • „Imię róży”
  • Philip K. Dick, czyli fantomatyka mimo woli
  • Kosmos i fantastyka
  • Zakończenie metafuturologiczne
  • Unitas oppositorum
  • Posłowie do „Niesamowitych opowieści” S. Grabińskiego

NAUKA

  • Dialog II
  • Wierzenia elektromózgów
  • Chaos i Ład
  • Szaleństwo z metodą
  • Wizja filozofa na krze
  • Otwarcie na świat
  • Wprowadzenie w teorię kreacji
  • Nauka i wiara
  • Nauka ziemska i cywilizacje kosmiczne
  • Wykład inauguracyjny Golema. O człowieku trojako .
  • Inżynieria gwiazdowa
  • Historia jednego pomysłu
  • Kosmologia porównawcza
  • Zasada antropiczna

FUTUROLOGIA

  • Maszyna fantomatyczna
  • Hodowla informacji.
  • Bezpieczna technika bez niebezpieczeństwa?
  • Granice przewidywania
  • Prognoza rozwoju biologii do roku 2040 (w maju 1981 roku ogłoszona)
  • Das kreative Vernichtungsprinzip. The World as Holocaust

O SOBIE

  • O sobie
  • Literatura i poznanie
  • Do moich Czytelników
  • Urząd Pegaza
  • Moje trzy życzenia
  • Moja lwowska biblioteka
  • Przypadek i Ład
  • Od ergonomiki do etyki
  • Lektury dzieciństwa
  • Wiedeń. Mrówka w ementalerze
  • W krainie pamięci
  • 10 życzeń na nowe tysiąclecie

Posłowie — Jerzy Jarzębski: Diabeł i ludzkie sprawy

1 myśl w temacie “Diabeł i arcydzieło

  1. Pingback: Konkurs z Lemem - Nowy Lem

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *