Rok 2016 obrodził licznymi imprezami, związanymi z osobą i twórczością Stanisława Lema. We wrześniu przy wsparciu Krakowskiego Biura Festiwalowego odbyły się obchody 95 rocznicy urodzin pisarza, oparte na motywach „Kongresu Futurologicznego”. Właśnie wystartował festiwal Kometa Lema, przygotowany przez Niemiecki Instytut Kultury Polskiej w Darmstadt, który zaplanował w ciągu najbliższego półrocza cały szereg spotkań, wystaw, koncertów oraz wydarzeń satelitarnych. W listopadzie miała również miejsce premiera filmu dokumentalnego „Autor Solaris” w reżyserii Borysa Lankosza.

Do tego urodzaju znacząco przyczynił się Wrocław, który jako Europejska Stolica Kultury zorganizował cykl międzynarodowych spotkań, poświęconych recepcji dzieła Lema. Najpierw było Miasto Lema we Lwowie, gdzie przez sześć dni we wrześniu debatowano o dokonaniach autora „Wysokiego Zamku”. Następnie Lem zawitał do Hiszpanii: na Eurocon 2016 w Barcelonie oraz do San Sebastian. Ukoronowaniem starań ESK będzie trzydniowy Kongres Lemologiczny, który rozpocznie się 28 listopada we Wrocławiu.

Bogaty program imprezy został starannie skonstruowany i ułożony przez prof. Stanisława Beresia. Kongres rozpisano na dziewięć debat: plejada naukowców, ekspertów i specjalistów z różnych dziedzin zmierzy się z dorobkiem Lema na polu nauki, filozofii, etyki, sztuki i oczywiście literatury. Wśród panelistów pojawią się wybitni przedstawiciele nauk ścisłych i humanistycznych, pisarze, dziennikarze i artyści: między innymi prof. Jan Miodek, prof. Jerzy Bralczyk, prof. Jerzy Jarzębski, prof. Jerzy Vetulani, gen. Mirosław Hermaszewski, dr Maciej Płaza, Ewa Lipska, czy Jacek Dukaj.

Oprawę Kongresu Lemologicznego zapewnią towarzyszące pokazy filmowe oraz „Lem session” – koncert jazzowy, w którym na kontrabasie zagra legendarny Józef Skrzek.

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM IMPREZY

28 listopada 2016
Kino Nowe Horyzonty, sala 6, ul. Kazimierza Wielkiego 19a-21

---

9.00–10.00
Projekcja filmu Borysa Lankosza Autor Solaris

10.00–12.00
Debata I – Lem na żywo
prof. Stanisław Bereś
red. Tomasz Fiałkowski
Ewa Lipska
red. Małgorzata Nycz
Wojciech Zemek
Michał Zych

Film dokumentalny Borysa Lankosza pt. „Autor „Solaris” to punkt wyjścia do pierwszej debaty, w której dyskutować będą osoby, które osobiście znały Stanisława Lema i z nim współpracowały: członkowie rodziny, przyjaciele, były sekretarz i autorzy rozmów z pisarzem. Odwołując się do obrazu filmowego, wspominać będą swoje kontakty z pisarzem, zastanawiając się, jaki był „mistrz” na żywo? Jak odcisnął się na ich życiu? Jaki zapis pozostawił w ich pamięci?

---

12.30–14.30
Debata II – Lem i polszczyzna
prof. Jerzy Bralczyk
dr hab. Maciej Eder
prof. Jan Miodek
prof. Tadeusz Piotrowski

Polszczyzna literacka Stanisława Lema stanowiła zawsze przedmiot zachwytów i zadziwień językoznawców, bo był ludycznie usposobionym eksperymentatorem w obrębie języka polskiego, specjalistą od neologizmów, słownych gier i wynalazków leksykograficznych zarówno w powieściach, jak i w eseistyce. Wpisane w nie pokłady komizmu i innowacyjności prowokują do pytań, czy istnieje takie zjawisko jak „język Stanisława Lema” i jaki był wpływ utworów pisarza na współczesną polszczyznę.

---

16.00–18.00
Debata III – Lem na małym i dużym ekranie
dr hab. Krzysztof  Kornacki
prof. Arkadiusz  Lewicki
prof. Krzysztof  Loska
prof. Tadeusz Lubelski

Lem doczekał się 27 ekranizacji i adaptacji filmowych oraz telewizyjnych, a jego powieści przenosili na ekran wybitni reżyserzy, tacy jak Andriej Tarkowski, Steven Sodebergh, Andrzej Wajda, Edward Żebrowski. Ale Lem nie zostawiał zwykle suchej nitki na adaptacjach swoich książek – dlaczego? Jaka jest ich rzeczywista wartość i miejsce w historii filmu? Co sądzą o nich wybitni polscy filmoznawcy? Dlaczego wzbudzały taką niechęć pisarza?

---

18.00–20.45
Projekcja filmu Andrzeja Tarkowskiego Solaris
21.00–22.45
Projekcja filmu Stevena Sodebergha Solaris

---

29 listopada 2016
Sala koncertowa Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu
Budynek E, ul. Zelwerowicza 7-11

9.00–11.00
Debata IV – Lem jako eksplorator
prof. Marek Abramowicz
gen. Mirosław Hermaszewski
prof. Jerzy Lukierski
prof. Michał Różyczka

Kiedy powstawały pierwsze powieści Stanisława Lema, których bohaterami byli kosmonauci, a miejscem akcji – przestrzeń kosmiczna, zaczynała się dopiero epoka podboju kosmosu. Jak wyobraźnia i wiedza pisarza miały się do rzeczywistości? Czy jego książki miały wpływ na badaczy oraz eksploratorów kosmosu? Czy ograniczył się on do budowania romantyki procesu odkrywania jego tajemnic? Dziś wiemy o wszechświecie i jego naturze znacznie więcej niż wtedy, gdy Lem pisał swoje utwory, ale on był pierwszym polskim pisarzem, który podjął to wyzwanie. Czym były (i są dzisiaj) jego powieści dla tych, którzy poświęcili swe życie naukowemu badaniu kosmosu – astronauty, astronoma, fizyka i astrofizyka.

 

---

11.30–13.30
Debata V – Lem jako wizjoner
prof. Ernest Aleksy Bartnik
prof. Paweł Golik
prof. Andrzej Kisielewicz
prof. Jerzy Marcinkowski

Umysłowość Lema zawsze budziła respekt, co wynikało z jego imponującej wiedzy, oryginalności myślenia i śmiałości w stawianiu hipotez. Konstruując powieściowe światy i pisząc prognostyczne eseje, bez kłopotów poruszał się po obszarach kosmologii, astrofizyki, astronomii, planetologii, biologii, matematyki, fizyki, cybernetyki, medycyny, chemii, teorii informacji, logiki, teorii decyzji, teorii literatury i psychologii. Ale jak na te jego wyprawy spoglądają wybitni uczeni tych specjalności? Czy był tylko wybitnym pisarzem, genialnym popularyzatorem, czy kimś więcej? Czy koncepcje, które głosił, mają tylko wartość literacką czy dowodzą również twórczego myślenia poza obszarem sztuki?

---

15.30–17.30
Debata VI – Lem jako diagnosta
prof. Andrzej Kübler
prof. Zbigniew Mikołejko
dr hab. Paweł Okołowski
prof. Jerzy Vetulani

Ciągoty filozoficzne Lema widoczne są w całej jego twórczości – powieściowej i eseistycznej.  Podejmował w niej rozważania nad zagadką powstania kosmosu, niedoskonałością znanego nam świata oraz człowieczej natury. Ciągle zastanawiał się, czy da się w nich coś realnie ulepszyć. Do końca życia trawiła go niepewność, czy przeznaczeniem człowieka jest bardziej dobro czy zło? Czy ten filozofujący pisarz nie był zawsze w głębi serca lekarzem, który marzył o uleczeniu świata ze zła? W końcu to był jego prawdziwy (rodzinny) zawód…

---

30 listopada 2016
Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego
Sala Wielka Zachodnia, ul. Fryderyka Joliot – Curie 15

9.00–11.00
Debata VII – Lem w literaturze polskiej
dr Agnieszka Gajewska
prof. Jerzy Jarzębski
dr Maciej Płaza
prof. Małgorzata Szpakowska
Literaturoznawcy i krytycy zawsze mieli kłopot z Lemem, choć jego powieści konkurują w ilości wydań z Henrykiem Sienkiewiczem. Czy powodem był zainwestowany w nie potencjał nauki, czy kostium science fiction? Ale świat się zmienia i fantastyka się zmienia. Jak obecnie odnoszą się do jego utworów znawcy jego twórczości? Inaczej niż w drugiej połowie XX wieku? Co w dziełach Lema wydaje się nam dzisiaj wartością trwałą, a co z nich bezpowrotnie uleciało? Za jego życia często wymieniano go jako kandydata do literackiego Nobla. Czy słusznie? Co do tezaurusa polskiej i światowej literatury wniósł ten pisarz?

---

11.30–13.30
Debata VIII – Lem jako ojciec polskiej fantastyki
Jacek Dukaj
Marek Oramus
Wojciech Orliński
Maciej Parowski
dr Andrzej Zimniak

Kiedy odchodzi mistrz gatunku, jego miejsce – naturalną koleją rzeczy – zajmują nowi autorzy. Wobec swojego poprzednika mają zwykle ambiwalentny stosunek, bo z jednej strony mu wiele zawdzięczają, a z drugiej musieli się od niego oderwać, by znaleźć własne drogi i zostać sobą. Jak dziś, 10 lat po odejściu Lema, spoglądają na jego twórczość? Czy pomagała im, czy przeszkadzała? Co uważają za trwałe zasługi Lema dla polskiej fantastyki, a co za przemijające olśnienia? Na to pytanie odpowiedzą pisarze, którzy obecnie są jej liderami.

Klub literacki i muzyczny PROZA, ul. Przejście Garncarskie 2
15.00–17.00
Debata IX – Lem w przekładach
Tatiana Jamnik
Wiktor Jaźniewicz
Katarzyna Moloniewicz
Abel Murcia
prof. Elżbieta Skibińska

Polacy lubią być dumni z sukcesów rodaków za granicą. Książki Lema zostały przełożone na 45 języków. W jakich krajach miały najżywszy oddźwięk i dlaczego? Jak je w nich odbierano i komentowano? Na ile były  przekładalne na języki obce? Z czym tłumacze mieli największe problemy i jak je rozwiązali? W jaki sposób oddziałały na czytelników i krytyków poza Polską? Na te i inne pytania odpowiedzą tłumacze z USA, Hiszpanii, Słowenii, Rosji, Białorusi.

Biuro Festiwalowe IMPART 2016, sala teatralna, ul. Mazowiecka 17
19.00–21.30

Lem session (koncert jazzowy) – program towarzyszący
dr Igor Pietraszewski
Wolfgang Reisinger
Józef Skrzek
Joris Tepee
Piotr Wojtasik

Koncert jazzowy w wykonaniu wybitnych muzyków znanych na scenie międzynarodowej, którzy improwizować będą na tematy lemowskie (powieściowe sceny, słowa–klucze, cytaty) i opowiedzą o swoich spotkaniach z prozą Lema. Czy w języku muzyki da się wyrazić niezwykłość jego powieściowych światów?